ระบบแจ้งเตือนเหตุเพลิงไหม้ หรือ ระบบ Fire alarm มีความหมายตรงตัว ก็คือระบบ ที่มีไว้สำหรับแจ้งเตือนเวลาเกิดเหตุเพลิงไหม้ เพื่อใช้ประโยชน์ทั้งการอพยพผู้คน และ เพื่อให้เจ้าหน้าที่เข้าระงับเหตุเพลิงไหม้ในพื้นที่ดังกล่าว
ซึ่งระบบแจ้งเตือนเหตุเพลิงไหม้ พิ้นฐานโดยปกติ จะแบ่ง ส่วนการทำงาน ดังนี้
1. ระบบตรวจจับเพลิงไหม้ ในปัจจุบัน มีหลายประเภท ทั้ง อุปกรณ์ตรวจจับควัน ตรวจจับความร้อน ตรวจจับเปลวเพลิง รวมไปถึง อุปกรณ์แจ้งเหตุเพลิงไหม้ด้วยมือ หรือ ที่เราเรียกกันทั่วไปว่า Manual นั่นเอง
โดยทั่วไป อุปกรณ์ตรวจจับเพลิงไหม้ จะถูกเลือกใช้ ตามความเหมาะสมในแต่ละพื้นที่และ ระยะของการเกิดเพลิงไหม้ ซึ่ง โดยพื้นฐานระดับของการเกิดเพลิง ไหม้ จะเริ่มจาก ควันในปริมาณที่น้อย ไปถึงมาก และ จึงจะเกิดเปลวเพลิงตามรูปด้านบน
ซึ่งแนวคิดเกี่ยวกับ อุปกรณ์ตรวจจับนั้น นอกจาก ปกป้องชีวิตแล้ว ถ้าทรัพย์สินเป็นสิ่งมีค่ามากๆ เช่น พื้นที่ Data center หรือ พิพิธภัณฑ์ การตรวจจับก็ยิ่งจำเป็นจะต้องเร็วมากขึ้น แต่ก็ต้องแลกมาด้วย ราคาที่สูงยิ่งขึ้นเช่นกัน
2. ส่วนแจ้งเตือน ( Annunciator system ) ในทางระบบ FIre alarm โดยส่วนใหญ่จะแจ้งเตือนเป็น Visible และ Audible เช่น อุปกรณ์ Bell, Alarm horn with strobe light. Speaker.
3. ส่วนควบคุม ( Fire alarm control panel ) เป็นส่วนสำคัญที่สุด ที่มีหน้าที่ควบคุมทั้งการรับสัญญาณจากอุปกรณ์ตรวจจับ และ ส่งสัญญาณไปยัง อุปกรณ์แจ้งเตือน ซึ่งโดบปกติ จะแบ่งเป็น 2 ประเภทดังนี้
- Conventional Type เป็นระบบควบคุมการทำงานอย่างง่าย ไม่ซับซ้อนมาก มีแค่ In-put และ out-put รับสัญญาณแจ้ง เหมาะกับการใช้งานในพื้นที่เล็กๆ แบ่งการทำงาน ได้มากสุด 20 โซน สามารถส่ง out put ไปยังระบบอื่นๆได้แค่ Alarm/Trouble ส่วนใหญ่การแจ้งเตือนจะแจ้งเตือนแบบรวม ไม่สามารถแยก โซนได้
- Intelligent Type หรือ Addressable type เป็นระบบแจ้ง เตือนเหตุเพลิงไหม้ ที่เหมาะกับพื้นที่ขนาดใหญ่ มีความซับซ้อน ทำงานร่วมกับ อุปกรณ์โมดุล เพื่อ ระบุหมายเลขของอุปกรณ์ ในการสั่งการทำงานของอุปกรณ์แต่ละตัว และสามารถ ทำโปรแกรมเลือกส่งสัญญาณร่วมกับระบบ Network อื่นตามที่ต้องการได้
ระบบแจ้งเหตุเพลิงไหม้ (Fire Alarm System) เป็นระบบที่ใช้ในการตรวจจับและแจ้งเตือนการเกิดเหตุเพลิงไหม้ เพื่อให้ผู้อยู่ในอาคารได้รับรู้และทำการอพยพได้อย่างปลอดภัย รวมถึงการแจ้งเตือนไปยังเจ้าหน้าที่ดับเพลิงหรือระบบควบคุมเหตุฉุกเฉินอื่น ๆ โดยองค์ประกอบของระบบ Fire Alarm System แบ่งได้เป็นหลายส่วนดังนี้:
### 1. **อุปกรณ์ตรวจจับเหตุเพลิงไหม้ (Fire Detectors)**
อุปกรณ์ที่ทำหน้าที่ตรวจจับสัญญาณที่บ่งบอกถึงการเกิดเพลิงไหม้ มีหลายประเภท ได้แก่:
- **Heat Detector (เครื่องตรวจจับความร้อน)**: ตรวจจับอุณหภูมิที่สูงผิดปกติ เช่น จากไฟไหม้
- **Smoke Detector (เครื่องตรวจจับควัน)**: ตรวจจับอนุภาคควันที่เกิดจากไฟไหม้
- **Flame Detector (เครื่องตรวจจับเปลวไฟ)**: ตรวจจับแสงที่เกิดจากเปลวไฟ
- **Gas Detector (เครื่องตรวจจับก๊าซ)**: ตรวจจับการรั่วไหลของก๊าซที่อาจก่อให้เกิดไฟไหม้หรือการระเบิด
### 2. **อุปกรณ์แจ้งเตือน (Notification Devices)**
อุปกรณ์ที่ทำหน้าที่แจ้งเตือนเมื่อระบบตรวจพบสัญญาณเพลิงไหม้:
- **Siren (ไซเรน)**: ส่งเสียงเพื่อแจ้งเตือนเหตุการณ์
- **Strobe Light (ไฟกระพริบ)**: ส่งสัญญาณไฟเพื่อแจ้งเตือน โดยเฉพาะในสถานที่ที่มีเสียงรบกวนสูง
- **Bell (ระฆัง)**: มักใช้ในระบบเก่า ส่งเสียงเตือนเหตุไฟไหม้
### 3. **ตู้ควบคุมการแจ้งเตือน (Fire Alarm Control Panel - FACP)**
เป็นศูนย์กลางของระบบ ทำหน้าที่ควบคุมและตรวจสอบสัญญาณจากอุปกรณ์ตรวจจับเหตุเพลิงไหม้ และสั่งการให้ส่งสัญญาณแจ้งเตือนเมื่อมีการตรวจพบการเกิดเพลิงไหม้ โดยตู้ควบคุมมักมีฟังก์ชันดังนี้:
- รับและตรวจสอบข้อมูลจากอุปกรณ์ตรวจจับ
- แจ้งเตือนผ่านอุปกรณ์เตือนภัย
- ส่งสัญญาณไปยังระบบอื่น ๆ เช่น ระบบดับเพลิงอัตโนมัติ (Sprinkler System) หรือระบบลิฟต์
### 4. **อุปกรณ์สั่งการแจ้งเตือนด้วยมือ (Manual Call Point - MCP)**
เป็นอุปกรณ์ที่สามารถกดเพื่อแจ้งเตือนเหตุการณ์เพลิงไหม้ได้ด้วยมือ มักติดตั้งใกล้ทางออกหรือบริเวณที่คนสามารถเข้าถึงได้ง่าย
### 5. **อุปกรณ์จ่ายไฟ (Power Supply)**
ระบบ Fire Alarm ต้องการแหล่งจ่ายไฟที่เชื่อถือได้ มักใช้ทั้งแหล่งไฟจากระบบไฟฟ้าหลักและแบตเตอรี่สำรอง เพื่อให้ระบบทำงานได้อย่างต่อเนื่องแม้ในกรณีที่ไฟฟ้าดับ
### 6. **วงจรการส่งสัญญาณ (Signaling Line Circuit - SLC)**
ใช้ในการเชื่อมต่ออุปกรณ์ต่าง ๆ ภายในระบบ เช่น เซ็นเซอร์ตรวจจับ และอุปกรณ์แจ้งเตือน เพื่อให้สามารถส่งข้อมูลระหว่างกันได้
### 7. **ระบบส่งสัญญาณไปยังหน่วยงานภายนอก (Remote Signaling)**
ระบบ Fire Alarm บางระบบจะมีการเชื่อมต่อกับหน่วยงานภายนอก เช่น สถานีดับเพลิง หรือบริษัทผู้ให้บริการเพื่อการรับแจ้งเหตุอัตโนมัติในกรณีที่มีการตรวจพบเพลิงไหม้
---
### ประเภทของระบบ Fire Alarm
1. **Conventional Fire Alarm System**: ระบบแบบเดิมที่แบ่งออกเป็นโซน (Zone) เมื่อมีการตรวจพบไฟไหม้ในโซนใด ระบบจะแจ้งเตือนว่าเกิดเพลิงไหม้ในโซนนั้น แต่ไม่สามารถระบุจุดที่แน่ชัดได้
2. **Addressable Fire Alarm System**: ระบบที่สามารถระบุจุดที่เกิดเพลิงไหม้ได้อย่างแม่นยำ ทำให้สามารถรู้ได้ว่าตำแหน่งของอุปกรณ์ตรวจจับใดส่งสัญญาณ
3. **Hybrid Fire Alarm System**: ระบบที่รวมเอาความสามารถของทั้ง Conventional และ Addressable ไว้ด้วยกัน
ระบบ Fire Alarm เป็นระบบสำคัญในการป้องกันและลดความเสียหายที่อาจเกิดขึ้นจากเหตุเพลิงไหม้
